İnsan ve mekan yüzüyle mübadele anlatıldı 

Türk Ocakları Çerkezköy Temsilciliği, geleneksel “1 Kitap 1 Yazar” projesi kapsamında yaptıkları kitap okuma etkinliğinin yanı sıra yazarları da okurlarıyla buluşturuyor. 

OKURLARIYLA BULUŞTU

Türk Ocakları Çerkezköy Temsilciliği, önceki akşam Erkaynak İş Merkezi’nde bulunan temsilcilik binasında düzenlediği panelde Eğitimci Yazar İhsan Tevfik’i Çerkezköy’deki okurlarıyla buluşturdu. Panele Türk Ocakları Çerkezköy Temsilcisi Burak Candaş, Ülkü Ocakları Çerkezköy İlçe Başkanı Hakan Değirmenci, Çerkezköy Adliyesi Yazı İşleri Müdürü Erbay Bekiroğlu, öğretmenler, ülkü ocakları üyeleri ile vatandaşlar katıldı. 

MÜBADELE ANLATILDI 

‘İnsan ve Mekan Yüzüyle Mübadele’ kitabının yazarı İhsan Tevfik, panelde mübadele konusundaki birikimlerini aktardı. Cumhuriyetin kuruluşundaki mübadele olaylarının da ele alındığı panelde, yakın tarihte Bulgaristan zulmü sırasında yapılan mübadele de anlatıldı. Mübadeleye maruz kalan yüzlerce insanın dramlarının anlatıldığı panelde, mübadele döneminde çocuk olanların yaşadıkları travma ve Türkiye’deki adaptasyon süreçleri de ele alındı. 

“İKİNCİ CİLTTE BU BÖLGEYİ ARAŞTIRACAĞIZ”

Edebiyat öğretmenliği yaptığını kaydeden İhsan Tevfik “ 8 kitabım var ve dokuzuncusu da yolda . Mübadele kitabım 2014 yılında çıktı ve dördüncü baskısı yapılıyor. İkinci cildi yapılıyor. Birinci ciltte Anadolu’yu işledik. İkinci ciltte ise özellikle bu bölgeyi ilgilendiren Çatalca sancağını araştırıyorum. 7-8 yıldır bu konu üzerinde çalışıyorum. Trakya’da son üç yılda bütün göç belgelerini inceledim. Bu kitapta bir kısmını kullanacağım. Çok fazla asayiş olayları var. Birinci Dünya Harbi, Kurtuluş Savaşı, gelişmeler mübadeleyi zorunlu hale getirdi. Mübadele 30 Ocak 1923’te imzalanıyor” dedi. 

“BEN DE ARAŞTIRMAYA BAŞLADIM”

Tevfik “Sivas Suşehri doğumluyum. Ailem Selanik’in kuzeyinde Kozani vilayetinde Kayalar kazasından. Ünlü Yazar Necati Cumali de o bölgenin çocuğudur. Aslında büyüklerimiz bunları bizim önümüzde konuşmaktan kaçınırlardı. Yaşanan acıları bize pek yansıtmak istemediler. Memleket sözü duyardık. "Memlekette şöyleydi böyleydi…” Ne zaman yanlarına gelsek seslerini kısarlardı. Acılarını genç kuşaklarla paylaşmak istemezlerdi. Ne yazarsanız yazın bir tarih bilinci gerekiyor. Biz o bilinci zaman içinde kazandık. Maalesef tarih kitaplarında; ‘şu savaş şu tarihte başladı ve bitti’ gibi ifadelerin dışına çıkılamadı. İşin arka planına hiç inilemedi. Baktım ki bizi aydınlatacak pek fazla eser de yok. Tamam, mübadele konulu genel kaynaklar var, hatta son zamanlarda epey çoğaldı. Fakat lise ve üniversitede olduğumuz yıllarda çok sınırlı bir alandı. Ben bir mübadil çocuğu olarak bile 80’li 90’lı yıllara gelinceye kadar Selanik kelimesinin ötesine gidemedik. Köyünü bilen pek az insan var. Araştırdıkça tarihsel gerçeklerin daha farklı olduğunu da gördüm. Ailemin hikayesini de dinleyerek yavaş yavaş o kültüre yakınlaşmaya başladım” dedi. 

“8 KASIM 1911’DEN SONRA GELENLERDE MÜBADİL SAYILIYOR”

Mübadele öncesi düşünülen ilk planı açıklamayan Tevfik “ Birinci alan Samsun ve havalisi, ikinci alan Adana ve havalisi, üçüncü alan Malatya ve havalisi, dördüncü alan Amasya, Tokat ve Sivas havalisi, beşinci alan İzmir, Manisa, Menteşe ve Denizli havalisi, altıncı alan Çatalca,Tekfin Dağı, Niğde ve Karaman havalisi, yedinci alan Antalya, Silifke Havalisi, sekizinci alan Ayvalık, Edremit ve Mersin havalisine göç etmiştir. 1924 tarihinde mübadele uygulanmaya başlıyor. Balkan Harbi’nin başladığı 8 Kasım 1911’den sonra gelenler de mübadil sayılıyor. Mübadele uluslararası hukuki kavram, iki devlet arasında yapılan anlaşmadır. Bu serbest göçmenlik değildir. İki devlet anlaşıyor ve zorunla hayata geçiriyor. Bu anlamda baktığımız da diğer göçlerden karakteristik özelliği farklıdır” diye konuştu. 

“BÜTÜN OLAYLARI ELE ALDIM”

Tevfik “ Türklerin "Mübadele", Rumların "Andalayi" diye adlandırdığı, karşılıklı yaklaşık iki milyon insanın hayatını etkileyen göç hareketi, dünya tarihinin devletlerarası bir anlaşmayla gerçekleştirilen en büyük nüfus değişim hareketlerinden biridir. Asırlardır ata yurtlarında yaşayan insanların çok kısa bir süre içerisinde değiş-tokuşa tabi tutulması, belleklerde acı izler bırakmıştır. Mübadele kitabında, Mübadele'den önceki göçlere, özellikle 93 Harbi ve Balkan Harbi'nden sonraki göçlere de değinildikten sonra, Lozan Mübadelesi'ne ek olarak imzalanan 30 Ocak 1923 tarihli Mübadele Sözleşmesi odağında gelişen bütün olayları ele aldım” dedi. 

"YENİ BİR TARİH ANLAYIŞINA İHTİYACIMIZ VAR”

Mübadelenin rakamsal boyutuna, mübadillerin ülkemize hangi bölgelere nasıl yerleştirildiklerini, yaşadıkları sıkıntıları anlatan İhsan Tevfik"Tarihi verileri bir kenara koyuyoruz fakat yeni bir tarihi anlayış geliştirmeye ihtiyacımız var. İki milyon insan ne düşündü. Kitabımda mübadillerle yaptığım röportajlara yer verdim. Dolayısıyla biz tarih yazılarını da biraz gözden geçirmeliyiz. Ben kitabımda biraz da bunu yapmaya çalıştım. Kitabın başlangıcında yazılı tarih, belgeler ve bilgiler, Osmanlı ve Cumhuriyet arşivinden istatistiki veriler ve dönemin gazeteleri yer alıyor.  Tam bir panorama sunuyorum. Sonra da bu gerçeği yaşayan insanları yaptığım röportajlar da konuşturdum. Bu konuda geç kaldık biliyorum ama hala yüz yaşını devirmiş insanlar Trakya’da yaşıyorlar. Onlarla röportaj yapmaya devam ediyorum. Bu insanlar az da olsa hala aramızdalar, onların da düşüncelerini dile getirmek zorundayız” diye konuştu. 

“ONLARIN BİR KISMI HALA DURUYOR”

Kitaba 2006 yılında başladığını ve yedi yılını aldığını kaydeden Tevfik “ Araştırıyorsunuz ve okuyorsunuz. Okuyamadığınız yerlerde ise dostlarımızdan destek alıyoruz. Osmanlı arşivlerine gidip bu göç olayı nasıl yansımış onu araştırıyorsunuz. Sadece Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi arşivi değil yabancıların da tarihini inceliyor ve karşılaştırıyorum. Bu da yetmiyor. Alanı görmeden bazı şeyler eksik kalıyor. Biz bunu yapmıyoruz. Yunanistan’ın Kuzeyinde gezmediğim yer kalmadı. Röportajlar yaptım. Bu yüzden kitabımın ismini de " İnsan ve Mekan Yüzüyle Mübadele” koydum. Orada bıraktığımız mekanlar kaldı. Onların bir kısmı hala duruyor. O mekanların bir dili var. Konuştuğunuz insanlar babalarından dedelerinden kendilerine nakledilen hatıraları anlatıyorlar hem buradakileri sıralıyorlar. Bizlerle karşılaşınca kendi gözlemlerini perçinliyorlar. Kitabımda gezi notları, karşılıklı yapılan röportajlara değil, Yunanistan’a göç eden Sivaslı, Tokatlı, Trakyalı, Trabzonlu mübadillerin de görüşlerini aldım” dedi. 

PLAKET TAKDİM ETTİLER 

Yunanistan’ın kuzeyinde yaşayan mübadillerle yaptığı röportajları video eşliğinde anlatan Tevfik, panelin sonunda 1912 Balkan Harbinde Çorlu-Çerkezköy’de çekilen fotoğrafları da okurlarıyla paylaştı. Panel sonunda Türk Ocakları Çerkezköy Temsilcisi Burak Candaş günün anısına yazar İhsan Tevfik’e ve Türk Ocakları Çerkezköy temsilciliğine maddi ve manevi yardımda bulunan Tarık Akman’a plaket takdim etti. Mübadeleyi anlatan yazar Tevfik’e teşekkür eden Türk Ocakları Çerkezköy Temsilcisi Burak Candaş“ Bugün yazarımızdan kitabı çıktığı zaman Çerkezköy’de program ve imza günü yapma sözünü de aldık” diye konuştu. Türk Ocakları Çerkezköy temsilcilik binasında verdiği panelden duyduğu mutluluğu ifade eden yazar Tevfik “ İlk kez Türk ocaklarında bir panel verdim. Benim için çok değerli oldu. Çok heyecanlandım” diye konuştu. 
 

Haber/Faik Onur KAYA